ಅಪರೂಪದ ಜೈನ ಗ್ರಂಥಗಳು ಮತ್ತು ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ರಕ್ಷಣೆಯ ಮಹಾ ಹಬ್ಬವಾದ ಶ್ರುತ ಪಂಚಮಿಯನ್ನು ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಯಿತು...
 
ಸರಸ್ವತಿ ಭವನ (ರಾಜ್‌ಗೀರ್/ನಳಂದ) - ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಹಿರಿಯ ಮಾಸವಾದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಐದನೇ ದಿನದಂದು 'ಶ್ರುತಪಂಚಮಿ'. ಸರಸ್ವತಿ ಭವನದಲ್ಲಿ ಮಹಾಪರ್ವ ಆಚಾರ್ಯ ಮಹಾವೀರಕೀರ್ತಿ ದಿಗಂಬರ ಜೈನ್ ಅವರನ್ನು ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಯಿತು. ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ದಿನದಂದು ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರನ ದರ್ಶನವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಲಿಖಿತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಹಿಂದೆ ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರರು ಕೇವಲ ಬೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಮುಖ್ಯ ಶಿಷ್ಯ (ಗಂಧರ್ವರು) ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ವಿವರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಏಕೆಂದರೆ ಆಗ ಮಹಾವೀರನ ಭಾಷಣವನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕೇಳುತ್ತಲೇ ನೆನಪಾಗುತ್ತಿದ್ದ, ಅದಕ್ಕೇ ಅವನ ಹೆಸರು ‘ಶ್ರುತ್’. ಆಗಿತ್ತು. ಜೈನ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಈ ದಿನಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಮಹತ್ವವಿದೆ. ಇದೇ ದಿನ ಜೈನ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬರೆಯಲಾಯಿತು. ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರರು ನೀಡಿದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಶ್ರುತ್ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಆಚಾರ್ಯರು ಜೀವಂತವಾಗಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಗುಜರಾತ್‌ನ ಗಿರ್ನಾರ್ ಪರ್ವತದ ಚಂದ್ರ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ಪುಷ್ಪದಂತ ಮತ್ತು ಭೂತಬಲಿ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ಧರ್ಸೇನಾಚಾರ್ಯರು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಉಪನ್ಯಾಸ ನೀಡಿದರು, ಅದನ್ನು ಕೇಳಿದ ನಂತರ ಋಷಿಗಳು ಒಂದು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ರಚಿಸಿ ಅದನ್ನು ಜ್ಯೇಷ್ಠ ಶುಕ್ಲ ಪಂಚಮಿಯಂದು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದರು.
ಒಂದು ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, 2,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಹಿರಿಯ ಆಚಾರ್ಯ ರತ್ನ ಪರಮ ಪೂಜ್ಯ 108 ಸಂತ ಶ್ರೀ ಧರ್ಸೇನಾಚಾರ್ಯರು ಅವರು ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಜ್ಞಾನವು ತಮ್ಮ ಭಾಷಣಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಅರಿತುಕೊಂಡರು. ಶಿಷ್ಯರ ಜ್ಞಾಪಕ ಶಕ್ತಿ ಕಡಿಮೆಯಾದರೆ ಜ್ಞಾನದ ವಾಣಿ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ, ಅಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜ್ಞಾನವೇ ಅಂತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರು.  ಹೊಗೋಣ ನಂತರ ಪುಷ್ಪದಂತ ಮತ್ತು ಭೂತಬಲಿಯ ಸಹಾಯದಿಂದ ಧರ್ಸೇನಾಚಾರ್ಯರು ‘ಷಟ್ಖಂಡಗಂ’ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ, ಈ ಗ್ರಂಥವು ಜೈನ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದನ್ನು ಜ್ಯೇಷ್ಠ ಶುಕ್ಲರ ಪಂಚಮಿಯಂದು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಶುಭ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವತೆಗಳು ‘ಷಟ್ಖಂಡಗಂ’ ಪೂಜೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದರ ದೊಡ್ಡ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಇಂದಿನಿಂದ ಶ್ರುತ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಲಿಪಿಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಆ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ‘ಷಟ್ಖಂಡಗಂ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನದಿಂದ ಶ್ರುತ್  ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಧರ್ಮಗ್ರಂಥದ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು, ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ದಿನವನ್ನು ಶ್ರುತ್ ಪಂಚಮಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ‘ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷಾ ದಿನ’ ಸಹ ಇದೆ. 
ಗ್ರಂಥಪಾಲಕ ರವಿಕುಮಾರ್ ಜೈನ್ ಅವರು ಮಾತನಾಡಿ- ದಿನಾಂಕ-24/05/2023 ರಂದು ಸರಸ್ವತಿ ಭವನ ರಾಜ್‌ಗೀರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ ಮಹಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾದ ಪ್ರಾಚೀನ ಮೂಲ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಜನರು ಶಾಸ್ತ್ರದಿಂದ ಹೊರತೆಗೆದರು. ಭಂಡಾರ, ಶಾಸ್ತ್ರ- ಭಂಡಾರವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಿ, ಪುರಾತನ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಹೊದಿಸಿ, ಶ್ರುತ್ಸ್ಕಂದ ಯಂತ್ರದ ಬಳಿ ಕುಳಿತು ಈ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದು, ಏಕೆಂದರೆ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ದಿನ ಜೈನ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಬರೆದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಜೈನ ಜ್ಞಾನವು ಆಚಾರ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಮೂಲಕ ಮೌಖಿಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು.
ಬೆಳಿಗ್ಗೆ, ಎಲ್ಲಾ ಶ್ರಾವಕರು ಜಿನವಾಣಿ ಮಾವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಳದಿ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಪೂಜಿಸಿದರು, ಜೊತೆಗೆ ಅಪ್ರಕಟಿತ ಅಪರೂಪದ ಪುಸ್ತಕಗಳು/  ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿಡಲು ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಸಂಜೆ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳೆಲ್ಲರೂ ಶ್ರುತ್ಸ್ಕಂದ ಯಂತ್ರ ಮತ್ತು ಮಾ ಜಿನವಾಣಿಯ ಭವ್ಯವಾದ ಮಂಗಲ ಆರತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದರು.

दुर्लभ जैन ग्रंथ एवं शास्त्रों की रक्षा का महापर्व श्रुत पंचमी पर्व धूमधाम से सम्पन्न...
 
सरस्वती भवन (राजगीर/नालन्दा) - जैन धर्म में ज्येष्ठ माह, शुक्ल पक्ष की पंचमी तिथि को 'श्रुतपंचमी' महापर्व आचार्य महावीरकीर्ति दिगम्बर जैन सरस्वती भवन में धूमधाम के साथ मनाया गया। शास्त्रों के अनुसार आज ही के दिन भगवान महावीर के दर्शन को पहली बार लिखित ग्रंथ के रूप में प्रस्तुत किया गया था। पहले भगवान महावीर केवल उपदेश देते थे और उनके प्रमुख शिष्य (गणधर) उसे सभी को समझाते थे, क्योंकि तब महावीर की वाणी को लिखने की परंपरा नहीं थी। उसे सुनकर ही स्मरण किया जाता था इसीलिए उसका नाम 'श्रुत' था। जैन धर्म में इस दिन का विशेष महत्व है। इसी दिन पहली बार जैन धर्मग्रंथ लिखा गया था। भगवान महावीर ने जो ज्ञान दिया, उसे श्रुत परंपरा के अंतर्गत अनेक आचार्यों ने जीवित रखा। गुजरात के गिरनार पर्वत की चन्द्र गुफा में धरसेनाचार्य ने पुष्पदंत एवं भूतबलि मुनियों को सैद्धांतिक देशना दी जिसे सुनने के बाद मुनियों ने एक ग्रंथ रचकर ज्येष्ठ शुक्ल पंचमी को प्रस्तुत किया।
एक कथा के अनुसार 2,000 वर्ष पहले जैन धर्म के वयोवृद्ध आचार्य रत्न परम पूज्य 108 संत श्री धरसेनाचार्य को अचानक यह अनुभव हुआ कि उनके द्वारा अर्जित जैन धर्म का ज्ञान केवल उनकी वाणी तक सीमित है। उन्होंने सोचा कि शिष्यों की स्मरण शक्ति कम होने पर ज्ञान वाणी नहीं बचेगी, ऐसे में मेरे समाधि लेने से जैन धर्म का संपूर्ण ज्ञान खत्म हो  जाएगा। तब धरसेनाचार्य ने पुष्पदंत एवं भूतबलि की सहायता से ‘षटखंडागम’ शास्त्र की रचना की, इस शास्त्र में जैन धर्म से जुड़ी कई अहम जानकारियां हैं। इसे ज्येष्ठ शुक्ल की पंचमी को प्रस्तुत किया गया। इस शुभ मंगलमयी अवसर पर अनेक देवी-देवताओं ने णमोकार महामंत्र से ‘षटखंडागम’ की पूजा की थी। इसकी सबसे बड़ी विशेषता यह रही कि इस दिन से श्रुत परंपरा को लिपिबद्ध परंपरा के रूप में प्रारंभ किया गया। उस ग्रंथ को ‘षटखंडागम’ के नाम से जाना जाता है। इस दिन से श्रुत  परंपरा को लिपिबद्ध परंपरा के रूप में प्रारंभ किया गया था इसीलिए यह दिवस श्रुत पंचमी के नाम से जाना जाता है। इसका एक अन्य नाम ‘प्राकृत भाषा दिवस’ भी है। 
पुस्तकालयाध्यक्ष रवि कुमार जैन ने बताया कि - सरस्वती भवन राजगीर में दिनांक - 24/05/2023 को सभी लोगों ने प्रथम तल्ले में बने प्राचीन पुस्तकालय तथा संग्रहालय में रखे प्राचीन भाषाओं में लिखे हस्तलिखित प्राचीन मूल शास्त्रों को शास्त्र भंडार से बाहर निकालकर, शास्त्र-भंडारों की साफ-सफाई करके, प्राचीनतम शास्त्रों की सुरक्षा की दृष्टि से उन्हें नए वस्त्रों में लपेटकर सुरक्षित किया तथा इन ग्रंथों को *श्रुतस्कन्द यंत्र* के समीप विराजमान करके उनकी पूजा-अर्चना किया, क्योंकि शास्त्रों के अनुसार इसी दिन जैन शास्त्र लिखकर उनकी पूजा की गई थी, क्योंकि उससे पहले जैन ज्ञान मौखिक रूप में आचार्य परंपरा से चल रहा था।
प्रातः सभी श्रावक पारम्परिक पीले वस्त्र धारण करके जिनवाणी माँ की आराधना की, साथ ही अप्रकाशित दुर्लभ ग्रंथों/  शास्त्रों को व्यवस्थित रखने का संकल्प लिया। संध्या समय महिलाएं, बच्चे सभी लोगों ने श्रुतस्कन्द यंत्र एवं माँ जिनवाणी की भव्य मंगल आरती की।